Verzetsheld Marten Mobach (101) viert nooit bevrijdingsdag

In Westbroek vond op bevrijdingsdag 5 mei 1945 een drama plaats. Marten Mobach (101) was als 23-jarige gemeenteveldwachter bijna gefusilleerd door de Duitsers. Op deze dag werden drie burgers, zes verzetsmensen en twee Duitsers gedood.

Marten Mobach, die onlangs het Mobilisatie Oorlogskruis ontving, schreef in 2015 in een artikel van het blad van Historische Vereniging Maartensdijk over zijn belevenissen in de Tweede Wereldoorlog. In september 1940 trad Mobach toe tot de marechaussee, die toen onder bevel van de Duitsers viel. In 1943 maakt hij de overstap naar Westbroek, als gemeentelijke veldwachter. In Westbroek zijn veel onderduikers gehuisvest. Ook het verzet is er zeer actief. Hij besluit zich bij hen aan te sluiten.

Marten Mobach verloor zijn vriend Teus Oudhof op 27 september 1944. Oudhof was overgestapt van de verzetsgroep Westbroek naar Utrecht. "Teus was een goede vriend van mij en nam met nog drie Utrechtse verzetsmannen deel aan een overval. Daarvoor vervoerden ze wapens in een auto. Tussen Breukelen en Maarssen, bij restaurant de Olifant, trachten ze een Landwachtcontrole te vermijden. Ze werden achtervolgd en uiteindelijk door de Landwacht gearresteerd. Deze bonden de vier mannen achter een auto en sleurden ze zo over de weg richting Utrecht, waarna ze op het fort De Bilt werden geëxecuteerd. Ik zie Teus nog thuis bij zijn ouders op de boerderij opgebaard liggen met aan weerszijden in zijn voorhoofd een watje in de schotwonden."

Op 1e kerstdag 1944 werd Marten Mobach door de Duitsers opgepakt en naar het hoofdkwartier aan de Maliebaan in Utrecht gebracht. "Wij moesten voor nader onderzoek over een overval op de boerderij van Jan de Groot ondervraagd worden. Nauwelijks binnen de muren van dit beruchte herenhuis kreeg ik een trap in mijn rug en voordat ik het wist lag ik onderaan de trap in de kelder waar ik in een cel werd opgesloten. Tijdens de verhoren bleek dat de Sicherheitsdienst ons al langer in het vizier had omdat ze van enkele zaken goed op de hoogte waren. Ze zeiden dat er veel onderduikers, waaronder enkele Joodse gezinnen, in Westbroek onderdak hadden gevonden en dat ik wist waar deze mensen waren gehuisvest. Uiteraard ontkende ik alles. Op 1 januari 1945 werd ik weer vrijgelaten. Heden ten dage weet ik nog niet hoe dit heeft kunnen gebeuren."

Bevrijdingsdag 5 mei 1945 zal Marten Mobach nooit vergeten. Door een misverstand ontwapende het verzet de Duitse soldaten. "Dit is in feite het cruciale gegeven waardoor het fout ging in Westbroek. De Nederlandse vlag wapperde plotseling op de kerktoren, waarna vele dorpsbewoners ook gingen vlaggen. Het verzet begon met het ontwapenen van de Duitse militairen. Drie Duitse officieren werden opgesloten in het Westbroekse gemeentehuis. We hadden weliswaar de reguliere telefoon onklaar gemaakt, maar we wisten niet dat er nog een telefoon was met een directe verbinding met de commandant van het 88ste legerkorps in Bilthoven. Eén van de officieren belde direct naar hun commandant. Daar werd besloten niet te accepteren dat hun officieren gevangen werden gezet en de manschappen ontwapend."

Er werd een gevechtseenheid gevormd om de Duitse officieren in Westbroek te ontzetten. Bij de actie kwamen twee Duitsers, drie burgers en zes verzetsmensen om. Marten Mobach werd opgepakt en afgevoerd naar het hoofdkantoor in Bilthoven. Daar kreeg hij te horen dat hij en vier anderen geëxecuteerd zouden worden op fort De Bilt. "Toen we geboeid in de vrachtwagen staande de Utrechtseweg van Zeist naar Utrecht opreden hoorden we luid zingen Oranje boven en dergelijke liederen. Er was veel volk op de been. Wellicht dat de Duitsers daarom afzagen van hun kennelijke plan om het fort De Bilt binnen te rijden, waar in de loop van oorlog al 140 verzetsmensen waren gefusilleerd. We werden overgebracht naar de gevangenis aan het Wolvenplein te Utrecht en op 7 mei door een Canadese officier vrijgelaten."

RTV Utrecht maakte een documentaire over onder meer de gebeurtenissen in Westbroek: 'Vergeet mij niet'. In deze documentaire vertelt Marten Mobach dat hij nog nooit bevrijdingsdag heeft gevierd vanwege de pijnlijke gebeurtenissen in Westbroek.

Marten Mobach in uniform
Fotograaf
Redactie